'Laat niet overnemen wat je zelf kan'

Senioren mogen meer opkomen voor wat zij zelf kunnen, vindt Rudi Westendorp. Volgens hem wordt hen dikwijls handelingen uit handen genomen die zij nog prima zelf kunnen, én willen. Het is tijd dat senioren het stuur weer in handen nemen. Rudi – als arts en wetenschapper gespecialiseerd in de ouderenzorg – vertelt hoe hij dat voor zich ziet.

Veroudering vanaf 18
Denk je dat dit artikel niet voor jou bedoeld is – je bent misschien nog fit en goed ter been – dan helpt Rudi je graag uit de droom. “De aftakeling begint op 18-jarige leeftijd. Bij iedereen, zonder uitzondering.” Wel klopt het dat onder de leeftijd van vijftig jaar die kwalen nog relatief zijn. Het gaat om een enkel ongemak of ‘defect’ dat op zichzelf staat en makkelijk te ‘repareren’ is. Hoe ouder we worden, hoe meer kwalen we krijgen. Rudi vergelijkt het met een auto. “De versnellingsbak van een oude auto is kapot, dus de eigenaar gaat ermee naar de garage. Een monteur kijkt onder de motorkap en ziet dat er nog meer versleten is. In zo’n situatie krijgt de eigenaar de vraag of hij de onderdelen wil laten repareren, ook al wordt de auto misschien niet meer de oude. Aan senioren in Nederland wordt deze vraag vaak niet gesteld.”

Beter luisteren
En die vraag is wel nodig om hulp te bieden die past bij ieder individueel persoon. Niet elke patiënt wil bijvoorbeeld medisch behandeld worden. Om z’n overtuigingen, omdat hij herstellende is van een eerdere behandeling of misschien zelfs omdat hij het wel mooi vindt geweest. “Als naasten en zorgverleners zijn we niet gewend om daar rekening mee te houden en willen we mensen zo goed mogelijk helpen. Maar wat ‘zo goed mogelijk’ is, is voor iedereen anders”, zegt Rudi. Hetzelfde geldt voor een oudere die liever thuis blijft wonen dan naar een verpleeghuis gaat. “Misschien heeft diegene helemaal geen zorg nodig, maar hulpmiddelen om de situatie zo prettig mogelijk te maken. Wat nou, als we zouden luisteren?”

Koffiezetten voor levensvreugde
Dat geldt ook voor mantelzorgers. Het is een logische reactie om als je op bezoek bent bij iemand die slecht ter been is, zelf je koffie in te schenken. En om zelf dat fotoboek van boven te halen, zodat je oudere moeder niet zelf de trap op hoeft. “We vergeten soms dat zelf dingen blijven doen deze oudere juist vitaal houdt. Als we alles uit handen zouden nemen, neemt de spierkracht verder af. Bovendien maakt het mensen gelukkiger, als zij zelf dingen kunnen blijven doen en de controle over hun leven houden. Zoiets als koffiezetten lijkt een onbenullige handeling, maar kan een manier zijn om een vorm van zelfstandigheid te behouden. Hetzelfde geldt voor schoonmaken. Er zijn ouderen die op hun stoel gaan zitten terwijl de thuishulp het huis boent. Beter is om het werk te verdelen en te kijken wat die oudere nog wél zelf kan.”

Vraaggerichte zorg
Vanuit Reable Nederland maakt Rudi zich sterk voor deze gedragsverandering. Want dat is het volgens hem; een verandering van het gedrag. “Van de zorg, maar ook van mantelzorgers én ouderen zelf. We zijn niet gewend om op deze manier naar patiënten te kijken, maar het is wel nodig om de juiste zorg te verlenen. En om zorgverleners het plezier in hun werk terug te geven, want zij gaan op deze manier weer doen waar zij voldoening uit halen: mensen écht helpen. Niet aanbod-, maar vraaggericht.” Tien zorgorganisaties – waaronder Zorgpartners – zijn lid van Reable Nederland. Rudi: “We helpen deze organisaties om volgens het reablement-principe te werken. Door lezingen te geven, gesprekken te voeren en voorbeelden te laten zien.”

Regievoerder blijven
Kunnen mensen zelf iets doen? “Zeker. Mijn boodschap aan de lezers van het Zorgpartners Magazine is vooral: laat niet overnemen wat je zelf kan en wil. Haal zelf dat kopje koffie, als dat nog lukt. En accepteer het ook als je op een gegeven moment merkt dat er wél een probleem ontstaat dat je niet zelf kan oplossen, en zoek dan samen naar een oplossing. Maak kenbaar waar je behoefte aan hebt. Dat is niet altijd makkelijk, want je bent misschien niet gewend om behoeften en gevoelens op tafel te leggen. En je bent misschien gewend om te leven volgens het ‘niet lullen maar poetsen principe’. Maar vertellen wat je nodig hebt, helpt om regievoerder te blijven. Houd dat stuur vast!”

Bekend

Rudi is als arts en wetenschapper, gespecialiseerd in de ouderenzorg, bekend. Hij vertelt over zijn visie op senioren en de ouderenzorg. 

Dit artikel komt uit het Zorgpartners Magazine: een nieuwe start. Wil je het hele magazine lezen? Klik dan hier.